Pensioenopbouw ZZP – begin met een plan

Een pensioenadvies voor zelfstandigen begint met het maken van een persoonlijk plan. Uit dit financiële plan volgt hoeveel er nodig is om het gewenste resultaat te bereiken en hoe daar te komen. Een eventueel nieuw product zoals een ZZP pensioen of bijvoorbeeld een lijfrente is slechts een gevolg van dit plan. De conclusie kan ook zijn dat een ZZP pensioen niet de beste manier is om als ZZP’er pensioen op te bouwen. In dit artikel is er een overzicht opgenomen van de voor- en nadelen van de verschillende mogelijkheden. Dit totaaloverzicht is handig voor alle soorten ondernemers en werknemers. Als u maatwerk wilt, neem dan contact op.

Pensioen opbouwen ZZP

In dit artikel beschrijf ik dat de hoogte van de inleg (hoeveel) het belangrijkste element vormt van een goede oudedagsvoorziening. Hoeveel inleg is onder andere afhankelijk van wat u nu al aan pensioen heeft opgebouwd en hoeveel inkomen u later wenst. Nadat u hebt vastgesteld hoeveel te moeten investeren is het de vraag hoe u het geld het beste voor later reserveert. Laten we deze volgorde aanhouden, hoeveel en daarna hoe. Zoals eerder aangegeven is het middel niet standaard een ZZP pensioen.

Inhoud (snellinks):

• Hoeveel?
• Hoe, welke methode sluit het beste aan op uw wensen?
• Werknemerspensioen
• Lijfrente
• Bankspaarrekening
• Beleggingsmogelijkheden voor pensioen
• Hypotheekschuld afbouwen
• Verkoop eigen bedrijf
• Voor- en nadelen verschillende mogelijkheden
• Arbeidsongeschiktheid of overlijden
• Zelfstandigentoets en andere ontwikkelingen

Hoeveel sparen ZZP

Hoeveel netto inkomen heeft u vanaf 67 jaar (of eerder) nodig?

Stel, Gosse wil als ZZP’er zelfstandig pensioen opbouwen en denkt later € 3.000 netto per maand nodig te hebben. Hij is zich ervan bewust dat alles duurder wordt (inflatie) echter de prijsstijgingen verwacht hij op te kunnen vangen met de rendementen op de bedragen die hij gaat investeren. Hij heeft een partner maar deze laten we er voor dit voorbeeld buiten. Hoeveel moet hij sparen voor zijn ZZP pensioen of andere vorm van pensioenopbouw? Er is een eenvoudige manier om een indicatie te krijgen. Daarvoor moeten de volgende drie vragen worden beantwoord. Hoeveel:

1. staat er op dit moment aan netto inkomen in het pensioenregister?
2. komt hij tekort ten opzichte van zijn wensen? en
3. hoeveel jaar kan hij nog sparen voordat hij met pensioen gaat?

We vullen de antwoorden op de bovenstaande drie vragen in. In het pensioenregister staat een netto AOW-uitkering van € 1.050. Daarnaast heeft hij eerder in loondienst gewerkt en deze pensioenen leveren volgens het pensioenregister ook nog eens € 950 netto per maand op. Totaal € 2.000 per maand aan AOW en pensioen. Hij wil € 3.000. Hij komt dus € 1.000 per maand tekort. Namelijk € 3.000 -/- € 950 (werknemerspensioen) -/- € 1.050 (AOW). Gosse is nu 37 jaar oud en wil met 67 jaar met pensioen. Hij kan dus nog 30 jaar sparen. Met de drie bovenstaande factoren kunnen we het jaarlijks te investeren bedrag berekenen. Te investeren in een ZZP pensioen of in een goed alternatief. De pensioenberekening is voor zelfstandigen (maar ook voor werknemers die een tekort willen aanvullen of directeur- grootaandeelhouders of freelancers die een pensioenvoorziening wensen) als volgt:

(Pensioenjaren / opbouwjaren) x behoefte = het te investeren maandbedrag

• Pensioenjaren: 20 (schatting);
• delen door
• opbouwjaren: 30 jaar
• maal
• nog extra nodig (behoefte): € 1.000
• zorgt voor een te sparen bedrag van € 666 per maand.

Zoveel? Zeker want pensioen is waardevol en met die € 666 maal 30 jaar x 12 maanden kan hij € 239.760 opbouwen en dat gedeeld door 20 jaar is € 1.000 per maand (afgerond).

Natuurlijk kan ik de boel finetunen met allerlei softwareprogramma’s enzovoort. Dat is echter niet het doel van dit artikel. Het gaat erom dat u relatief eenvoudig het te sparen bedrag kunt schatten.

Het te sparen, beleggen, misschien toch in een ZZP pensioen of in een andere vorm te investeren bedrag (zie daarvoor de paragraaf ‘Hoe, welke methode sluit het beste aan op uw wensen?‘) zorgt voor kapitaalvorming waarmee op pensioenleeftijd extra inkomsten tot uitkering kunnen komen.

Schematisch zien de (extra) kapitaalvorming en uitkeringsfase er als volgt uit:

Dit sterk vereenvoudigde schema is zodra de nieuwe pensioenwetgeving in de werknemerspensioenen is verwerkt (uiterlijk 2028) op alle toekomstige pensioenen van toepassing. De hoogte van de inleg en de beleggingsresultaten resulteren namelijk in een pensioenkapitaal. Daarmee wordt op pensioenleeftijd een pensioen gekocht. De hoogte van het pensioen is afhankelijk van de hoogte van het pensioenkapitaal, de rente op pensioendatum, de gemiddelde overlevingskansen, kosten aanbieder enzovoort.

Ongeacht de opbouwmethode moet er kapitaal worden verzameld

In het voorbeeld ziet u een kapitaalvorming van honderdduizenden euro’s. Dat is al snel nodig als u de AOW-uitkering en het reeds opgebouwde werknemerspensioen levenslang wil aanvullen met € 1.000 per maand. Minder mag ook, afhankelijk van uw wensen en mogelijkheden. Een lijfrente voor zelfstandigen, ZZP pensioen, allen volgen dezelfde methodiek; kapitaal opbouwen en daarna over een periode van vijf jaar, twintig jaar of levenslang geld uit het opgebouwde kapitaal onttrekken om van te leven.

Productaanbieders zijn van minder belang

Veel productaanbieders en adviseurs willen u doen geloven dat de kosten en beleggingsresultaten voor grote verschillen zorgen. Daar kan ik kort over zijn: de verschillen tussen gelijkwaardige aanbieders zijn vaak kleiner dan gedacht en in het verleden behaalde rendementen bieden nog steeds geen garantie voor de toekomst. Het maken van de juiste inhoudelijke keuzes (na het opstellen van een pensioenplan) heeft vaak een grotere impact op de lange termijn.

Rendement, inflatie en vermogensrendementsheffing

Het maandelijks te investeren bedrag kan omlaag als de rendementen op bijvoorbeeld het ZZP pensioen, lijfrente, spaar-/beleggingsgeld hoger zijn dan de inflatie en vermogensbelasting.

Stel, de inflatie is 3% en de beleggingsresultaten zijn gemiddeld 5%. Dan hoeft er minder per maand te worden ingelegd, namelijk € 483 per maand. Dat is 27% minder. Of Gosse blijft stoïcijns € 666 inleggen en gebruikt de extra rendementen om bijvoorbeeld eerder te stoppen met werken. Ook een mogelijkheid.

Hoe, welke methode sluit het beste aan op uw wensen?

Als bekend is hoeveel u wilt/moet investeren komt de volgende vraag:

Hoe gaan we extra geld inleggen; een ZZP pensioen of één van de vele alternatieven voor pensioenopbouw?

Er zijn meerdere mogelijkheden en de beste is afhankelijk van uw persoonlijke wensen en wat u reeds heeft opgebouwd. Het combineren van de mogelijkheden optimaliseert vaak de uitkomst. Staar uzelf als ZZP’er vooral niet blind op een eventueel fiscaal voordeel. Zelfstandig pensioen opbouwen in een ZZP pensioen of een lijfrente is fiscaal voordelig echter de uitkeringen worden later belast en een beschikbaarheid van geld is zeker als ondernemer een groot goed. Alles staat in verbinding met elkaar, daarom adviseer ik altijd eerst een financieel plan op te stellen. En doordat er in de toekomst nog veel kan wijzigen moet het pensioenplan flexibel zijn. Mensen gaan nu eenmaal scheiden, onverwacht eerder dood, het bedrijf levert bij verkoop mogelijk te weinig op enzovoort.

De volgende mogelijkheden worden behandeld: 

• werknemerspensioen (voortzetten als ZZP pensioen);
• lijfrente;
• bankspaarrekening;
• beleggingsmogelijkheden voor pensioen;
• hypotheekschuld afbouwen;
• beleggingspand kopen;
• verkoop eigen bedrijf;
• voor- en nadelen verschillende mogelijkheden overzichtelijk in kaart gebracht; en
• arbeidsongeschiktheid of overlijden.

Werknemerspensioen (voortzetten als ZZP pensioen)

Een pensioenfonds voor ZZP’ers bestaat niet. Vaak is er wel een vrijwillige pensioenopbouw bij een pensioenfonds mogelijk. Een vrijwillige voortzetting kan alleen als er eerder een werkgever in het spel was die een werknemerspensioen aanbood. Als er na ontslag van deze voorzetting gebruik wordt gemaakt ontstaat er een ZZP pensioen. De realiteit is dat de voortzettingsmogelijkheid weinig wordt gebruikt. Waarom? Lees vooral verder.

Vrijwillige voortzetting onbekend en weinig flexibel

De mogelijkheid om het pensioen vrijwillig voort te zetten wordt zelden benut. Door onwetendheid maar ook omdat ondernemers zich bij de start van de onderneming niet meteen willen vastleggen tot een maximale premie-inleg. Helaas bieden veel pensioenfondsen geen diversiteit in premie-inleg. Het is alles of niets. Een ondernemer betaalt of de volledige premie of hij doet niet mee. Pensioen opbouwen in een ZZP pensioen wordt hierdoor niet gestimuleerd. Dan is de keuze van de ondernemer vaak snel gemaakt, hij kiest voor vrijheid en lage verplichtingen.

Past een collectief pensioen bij de wensen van een ondernemer?

Daarnaast is het geld in krappe tijden niet vrij beschikbaar en zijn pensioenfondsen vaak niet transparant over wat er met het geld gebeurt. Een collectief pensioenfonds past door al deze kenmerken minder bij een zelfstandig ondernemer die voor maatwerk gaat. Hij wil, als hij voor een ZZP pensioen kiest, een individuele pensioenregeling met flexibiliteit. Weinig pensioenfondsen zullen de door de ondernemer gewenste flexibiliteit aanbieden. Zij kiezen voor een solidaire premieregeling in plaats van een flexibele premieregeling. Meer over de verschillen tussen deze premieregelingen is te lezen in het artikel ‘Het nieuwe pensioencontract‘.

Voortzetting mogelijk wel interessant bij een slechte gezondheid

Wat wel van toegevoegde waarde is, is dat door de voortzetting het nabestaandenpensioen behouden kan blijven. Dat kan interessant zijn als uw kans op overlijden afwijkt van het gemiddelde. Voor een voortzetting van het nabestaandenpensioen is geen medische keuring vereist, bij andere alternatieven voor pensioenopbouw (die ik nog ga bespreken) is dat wel het geval.

Meer over een vrijwillige voortzetting (ZZP pensioen) is te lezen in de whitepaper ‘Pensioenoplossingen bij ontslag’.

Experiment pensioenregeling zelfstandigen

Het ‘Experiment pensioenregeling zelfstandigen’ dat met het nieuwe pensioenstelsel (Wet toekomst pensioenen) is geïntroduceerd zal misschien een aantal beperkingen wegnemen. Er zullen echter meer voordelen aan de ondernemer moeten worden geboden dan alleen de belastingaftrek over de te betalen pensioenpremie’s. Belastingaftrek is namelijk ook mogelijk door middel van een lijfrente.

De toekomst zal het leren. Ik blijf de ontwikkelingen van dit ZZP pensioen op de voet volgen.

Lijfrente

De jaarruimte is gelijk aan het pensioentekort over het afgelopen kalenderjaar. Het tekort is te verkleinen door jaarlijks of maandelijks te investeren in een lijfrenterekening (of een lijfrenteverzekering/ pensioenverzekering voor een ondernemer). Vaak is een lijfrente interessanter naarmate de huidige inkomsten in de hoogste belastingschijf worden belast en de te betalen belasting vanaf AOW-leeftijd een stuk lager is.

Voordelen lijfrente

Een lijfrente kan de volgende voordelen hebben. Zoals:

• flexibel qua inleg (vrij om zelf de inleg te bepalen tot het fiscaal maximum);
• flexibele uitkeringstermijnen (levenslang of bijvoorbeeld over een periode van 5 jaar verspreid);
• het lijfrentekapitaal kan eerder worden aangewend bij langdurige arbeidsongeschiktheid;
• bij overlijden gaat bij een lijfrenterekening de opgebouwde waarde naar de erfgenamen;
• uitstel heffing inkomstenbelasting en vaak vanaf uitkeringsdatum een lagere heffing;
• er hoeft geen vermogensrendementsheffing over het lijfrentekapitaal te worden betaald; en
• bij faillissement blijft het lijfrentevermogen buiten schot.

Verruiming lijfrenteaftrek

In het nieuwe pensioenstelsel is de lijfrenteaftrek verruimd. Het doel is een arbeidsvormneutraal pensioenkader. De hoogte van de te investeren lijfrente is gelijkgetrokken met het werknemerspensioen en het ZZP pensioen. Dat betekent dat de fiscale ruimte van 13,3% naar 30% van de premiegrondslag is gegaan. Tevens is de termijn voor het met terugwerkende kracht alsnog benutten van de jaarruimte met drie jaar verlengd van 7 naar 10 jaar (reserveringsruimte). Meer over de laatste ontwikkelingen is te lezen in het artikel ‘Lijfruimte‘.  

Bankspaarrekening (pensioensparen voor ZZP’ers)

Een bankspaarrekening geeft de spaarder veel vrijheid. Het spaargeld is in nood direct beschikbaar. Het gevaar kan wel zijn dat het voor later gespaarde bedrag door de beschikbaarheid uiteindelijk voor andere (consumptieve) doeleinden wordt gebruikt. Een financiële planning voor ZZP’ers helpt om dit te voorkomen. Het plan geeft een richting, structuur.

U betaalt een prijs voor deze vrijheid. De prijs is het direct betalen van inkomstenbelasting (geen uitstel) en vermogensrendementsheffing gedurende de spaarperiode. Tevens is de rente nog steeds erg laag als vergoeding voor het uitstellen van het genot over uw geld.

Beleggingsmogelijkheden voor pensioen

Veel zaken die op een spaarrekening van toepassing zijn gelden ook voor een beleggingsrekening. Door met uw geld te beleggen heeft u kans op een hoger rendement. Daartegenover staat het risico van koersdalingen en naar verwachting een hogere vermogensbelasting.

Hypotheekschuld afbouwen

Hoe lager de lasten, hoe minder inkomen u nodig heeft voor later. Tevens gaat u later misschien wel kleiner wonen waardoor een gedeelte van de overwaarde kan worden gebruikt om het maandelijkse inkomen te verhogen. Overwaarde is het verschil tussen de verkoopwaarde van de woning minus het restant van de hypotheekschuld. Meer hierover in ‘Overwaarde huis verhoogt pensioen‘.

Beleggingspand kopen

Er zijn veel ontwikkelingen op het moment die deze optie minder aantrekkelijk maken. Daarnaast was het altijd al een illiquide beleggingsvorm. Het kan interessant zijn, afhankelijk van locatie, type verhuur en de energie die u in deze beleggingsvorm kan en wilt steken. Voor dit artikel voert het te ver alle kenmerken verder uit te diepen. In persoonlijke gesprekken en pensioenplannen doe ik dat wel.

Verkoop eigen bedrijf

“Mijn bedrijf is mijn pensioen.” Verstandig?

Komt deze uitspraak u bekend voor? Ik ben benieuwd hoe u dat ziet, is de waarde voldoende, is deze niet te sterk afhankelijk van u persoonlijk als ondernemer? Goed om tijdig een realistische waarde voor de lange termijn in te schatten.

Voor- en nadelen verschillende mogelijkheden

Arbeidsongeschikt of overlijden

Arbeidsongeschikt

Bij arbeidsongeschiktheid is er geen WIA-uitkering waarop u kunt terugvallen. U bent immers als ZZP’er of DGA (directeur-grootaandeelhouder) geen werknemer. Er zijn wel andere mogelijkheden zoals een arbeidsongeschiktheidsverzekering, een broodfonds, eigen vermogen, een partner die ook inkomsten genereert. Ook hier gaat het om maatwerk en wat uw wensen zijn. Vanaf 2027 is het plan van de regering een minimaal bedrag aan arbeidsongeschiktheidspensioen te verplichten. Meer hierover in het artikel ‘Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor IB-ondernemers‘.

Overlijden

Hoeveel heeft de partner die achterblijft na uw overlijden financieel nodig om van te leven? Hoeveel verdient hij of zij zelf? Een benodigde aanvulling kan in goede gezondheid vóóraf op verschillende manieren worden verzekerd, of met eigen vermogen (deels) worden opgevangen. Een verzekering kan een overlijdensrisicoverzekering zijn, het vrijwillig voortzetten van het partnerpensioen, uitruilen van een gedeelte van een eerder opgebouwd ouderdomspensioen enzovoort. Ook daar weer veel mogelijk en maatwerk vereist.

Plan van aanpak pensioen opbouwen ZZP

Een combinatie van de verschillende mogelijkheden optimaliseert de uitkomst. Of u bent al op de goede weg maar er is een bevestiging gewenst. Kleine aanpassingen kunnen het verschil maken. Een pensioengat dichten als ZZP’er is mogelijk. Voor advies over pensioenoplossingen ben ik u als onafhankelijk pensioenadviseur graag van dienst. Contact.

Zelfstandigentoets en andere ontwikkelingen

In april 2025 is er een initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet gepubliceerd. De wet bevat een zelfstandigentoets met als doel een einde te maken aan de discussie of er sprake is van schijnzelfstandigheid of niet. Als de zelfstandigentoets positief uitvalt kan de opdrachtgever de klus veilig uitbesteden aan een ZZP’er. Een proportionele bijdrage om later voldoende inkomen te hebben is één van de vijf criteria om te voldoen aan de toets.

De wet stelt de volgende criteria aan de zelfstandigentoets:

1. De zelfstandige heeft een rechtsvorm die staat ingeschreven in het Handelsregister bij de Kamer van
   Koophandel;
2. De zelfstandige heeft een btw-nummer;
3. De zelfstandige gedraagt zich in het economisch verkeer als ondernemer en/of zelfstandig werkende. De zelfstandige geeft invulling aan het begrip extern ondernemerschap;
4. De zelfstandige heeft een adequate voorziening getroffen tegen het risico van inkomensverlies
   bij arbeidsongeschiktheid. Het is aan de zelfstandige zelf om invulling te geven aan deze adequate
   voorziening;
5. De zelfstandige voorziet in een proportionele bijdrage voor een voorziening bij pensionering. Het is aan de zelfstandige zelf om invulling te geven aan deze voorziening.

Wat is proportioneel? Dat staat niet in de wet en is van essentieel belang zoals u in dit artikel heeft kunnen lezen. Ik blijf ook deze ontwikkelingen volgen.

Verkiezingsuitslag oktober 2025

Nadat de verkiezingsuitslag bekend is geworden zijn kanshebbers om te mogen regeren: D66, CDA, VVD en GroenLinks/PVDA. De uitwerking van de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (BAZ) voor zelfstandig ondernemers is in volle gang. Wat staat er in de verkiezingsprogramma’s over een verplichte pensioenopbouw voor zelfstandig ondernemers?

In het kort:

• D66 wil een verplichte opbouw met het oog wat haalbaar is voor beginnende ondernemers. Ze willen de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen en oneerlijke concurrentie voorkomen;
• GroenLinks/PVDA willen dat zelfstandigen vanaf dag één pensioen opbouwen;
• VVD verwijst naar de nieuwe Zelfstandigenwet met een pensioenplicht tot gevolg; en
• CDA laat ondernemers vrij.

Met andere woorden een grote meerderheid voor een verplichte pensioenopbouw voor ZZP’ers.

Andere relevante artikelen

• Pensioenoplossing ZZP’ers
• Pensioenopbouw Box 3 belast

Bijgewerkt op 5 mei 2025.