Nieuw pensioenstelsel

In 2019 zijn er een aantal doelstellingen geformuleerd waar het nieuwe pensioenstelsel aan zou voldoen. Het nieuwe pensioen is persoonlijker, transparanter en dynamischer dan de oude pensioenregelingen. Dat was in ieder geval de bedoeling. In dit artikel behandel ik deze eigenschappen en op welke manier zij zijn vormgegeven in het nieuwe pensioenstelsel dat vanaf juli 2023 van start is gegaan.

Veel andere wijzigingen behandel ik op deze website (snel te vinden met de zoekfunctie) én sinds 2019 op een speciaal voor de pensioentransitie gebouwde website:

www.pensioentransitie.nl

De focus in dit artikel ligt dus op de volgende eigenschappen van het nieuwe pensioenstelsel (u kunt er met de sneltoets naartoe navigeren):

1. persoonlijker;
2. transparanter; en
3. dynamischer

Neem daarbij in gedachten dat ook al is de Wet toekomst pensioenen op 1 juli 2023 in werking getreden, meer gevolgen zullen pas in de komende jaren zichtbaar worden.

Korte introductie vernieuwingen pensioenstelsel

Naast de grootste wijziging, het pensioenkarakter van veel bestaande pensioenregelingen wordt gewijzigd, zijn onder andere de volgende veranderingen van toepassing:

• aanpassing nabestaandenpensioen;
• nog meer mogelijkheden voor zelfstandig ondernemers (Tip: beter om met een plan te beginnen);
• verlaging van de minimale pensioenleeftijd naar 18 jaar;
• een éénmalige opname van maximaal 10% van het pensioenkapitaal; en
• andere gevolgen voor het pensioen bij ontslag.

Karakterwijziging, van pensioen naar een premiebelofte

Het pensioenkarakter uitkeringsovereenkomst (middelloon- of eindloonregeling) dat een uitkering belooft kan niet meer voor de toekomstige pensioenopbouw worden aangeboden. Alleen een premieovereenkomst is voortaan nog mogelijk.

2. Transparanter?   

Er zijn drie premieovereenkomsten beschikbaar (zie ook het artikel ‘Het nieuwe pensioencontract‘):

1. Solidaire premieregeling;
2. Flexibele premieregeling; en
3. Premie-uitkeringsovereenkomst.

Pensioenfondsen beheren de pensioenen van het grootste deel van de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Sociale partners hebben al aangegeven dat zij een solidaire premieregeling wensen.

Gaat solidariteit ten koste van transparantie?

Wat de verschillende pensioenonderdelen kosten en wie er baat bij hebben kan inzichtelijk worden gemaakt door een zo’n transparant mogelijke nieuwe pensioenregeling. Dat is eerlijker en vergroot het vertrouwen. Transparantie kan ook tot vragen en discussies leiden wat mijns inziens goed is. Denk hierbij aan:

• Alleenstaanden betalen (vaak) mee aan het partnerpensioen voor hun collega’s. Zou dat niet inzichtelijker gemaakt moeten worden? Krijgen zij wel een keuze na een gedegen uitleg?
• Transparantie kan ervoor zorgen dat de kosten van verschillende pensioenuitvoerders beter kunnen worden vergeleken waardoor de verschillen mogelijk worden verkleind. De pensioenuitvoerders kunnen elkaar op deze manier scherp houden; of
• De solidariteitsreserve bij een solidaire premieregeling. Deze is bedoeld om tegenvallers op te vangen. In welke verhouding wordt de rekening voor deze buffer betaald en wie hebben er voordeel van? Het zou mooi zijn als dat open wordt gedeeld en dat het geld in redelijkheid wordt verdeeld.

Voor de fijnproevers

Er is meer op dit gebied. Eerder is er van mij een artikel in het Tijdschrift voor Pensioenvraagstukken verschenen met de titel: “Het in rekening brengen van informatie-/ advieskosten“. In dit artikel onderzoek ik in hoeverre een pensioenuitvoerder de gebruiker voor extra diensten kan laten betalen waardoor de kosten niet over het collectief worden uitgesmeerd. Zeker voor advies (verdergaand dan het nieuwe begrip ‘keuzebegeleiding‘) heeft de pensioenuitvoerder veel mogelijkheden die hij tot op heden weinig gebruikt.

3. Nieuw pensioenstelsel dynamischer?

Passen nieuwe pensioenen zich sneller aan veranderende economische ontwikkelingen aan? Dat is de vraag. Het nieuwe pensioenstelsel zorgt voor een koopkrachtiger pensioen. Dat is het idee en was een belangrijke motivatie voor sociale partners om in te stemmen met het nieuwe pensioenstelsel. Of deze doelstelling wordt behaald valt te bezien. In 2022 en 2023 zijn de pensioenen verhoogd nadat sociale partners de intentie uitspraken te willen invaren (zie voor ‘invaren’ de volgende paragraaf). Door het uitspreken van deze intentie mochten de pensioenfondsen de nieuwe soepele pensioenregels eerder toepassen. Als u dit artikel leest weet u het al: van het indexatierecht werd massaal gebruik gemaakt. Zodra de pensioentransitie volledig is afgehandeld kan worden vastgesteld of het uitdelen van een gedeelte van de pensioenbuffers in 2022, 2023 en mogelijk 2024 verstandig was.

Nadelen van het nieuwe pensioenstelsel  

Interne collectieve waardeoverdracht (invaren)

Invaren kan één van de nadelen van het nieuwe pensioenstelsel zijn. Invaren is het overhevelen van de reeds opgebouwde pensioenen naar een premieovereenkomst. De meeste pensioenfondsen zullen voor deze interne collectieve waardeoverdracht kiezen. Hoe zijn de bedragen die worden overgedragen berekend? Op dit moment zijn deze berekeningen nog moeilijk uit te leggen. Dat tast het vertrouwen in de uitvoering aan. Zie ook het artikel ‘Pensioencheck‘.

Bestaande pensioenen die bij verzekeraars zijn opgebouwd worden niet ingevaren. Zij blijven premievrij achter (middelloonregeling) of worden voortgezet (bestaande premieregeling). Bij verzekeraars dus geen moeilijk uitlegbare overgangsberekeningen. Bij een verzekeraar weet u wat u achterlaat. De verzekeraar kan het pensioen niet verlagen en vaak zit er ook geen verhoging in. Bij een pensioenfonds kan er wel worden gekort en verwacht men sneller te kunnen indexeren (toeslagen te kunnen verstrekken).

Risicoverschuiving

Een ander nadeel voor de slapers (gewezen deelnemers), actieve deelnemers en pensioengerechtigden is dat alle risico’s voortaan bij hun komt te liggen. Tot de pensioentransitie leken de pensioenen qua hoogte uitkering zekerder. Vanaf de transitie is dat niet meer het geval; de beleggingsrisico’s, financiële gevolgen van het steeds ouder worden, de ontwikkeling van de rente, al deze risico’s komen voortaan bij de belanghebbenden zelf te liggen.

Geen regeling na 45 dienstjaren

De tijdelijke RVU-regeling stelt werkgevers in staat zonder een extra fiscale heffing werknemers eerder vervroegd met pensioen te laten gaan. De RVU-regeling is tijdelijk. Een permanente vroegpensioenregeling na 40 of 45 dienstjaren is onderzocht echter bleek geen oplossing voor de doelgroep (zware beroepen) en technisch bleek de regeling slecht uitvoerbaar.

Voordelen van het nieuwe pensioenstelsel

Laten we vooral de voordelen niet vergeten; minder subsidiëring tussen generaties (persoonlijke opbouw), verbetering van het nabestaandenpensioen op verschillende onderdelen en mogelijk meer flexibiliteit, keuzevrijheid, transparantie en daardoor meer betrokkenheid. Om maar wat te noemen. Dat is niet gering en kan de eerder genoemde nadelen compenseren.

Wat betekent het nieuwe pensioenstelsel voor mij? 

Wat de vernieuwing van het pensioenstelsel voor u betekent is zoals zo vaak afhankelijk van uw persoonlijke situatie. Bent u aangesloten bij een pensioenfonds of verzekeraar? Een pensioenfonds zal zoals in de vorige paragraaf beschreven vermoedelijk gaan invaren waardoor u naast de wijziging van de toekomstige pensioenopbouw te maken krijgt met de overdracht van de bestaande pensioenen naar de nieuwe pensioensystematiek. Als deelnemer van een verzekerde pensioenregeling wordt er niet ingevaren en kan de huidige pensioenopbouw gelijk blijven op basis van overgangsrecht (eerbiedigende werking). En bij een premiepensioeninstelling hoeft er nog minder te wijzigen. Premiepensioeninstellingen mogen alleen premieovereenkomsten uitvoeren en bieden geen garanties. Dat klinkt als het nieuwe pensioenstelsel. Ze waren hun tijd vooruit.

De gevolgen van het nieuwe pensioenstelsel voor u persoonlijk is niet alleen afhankelijk van het type pensioenuitvoerder zoals bovenstaand geschetst. Inhoudelijk wordt er ook veel gewijzigd en daarom is het belangrijk u goed te laten informeren. Voor onafhankelijk pensioenadvies weet u mij te vinden.

Als voorbeeld van alle wijzigingen die op u af kunnen komen neem ik een deelnemer die bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) zijn pensioen opbouwt.

Het nieuwe ABP-pensioen in de praktijk  

Henk is al 20 jaar ABP-deelnemer. Hij heeft daar inmiddels een pensioen opgebouwd van € 20.000 bruto per jaar uit te keren vanaf AOW-leeftijd. In de komende jaren kan hij volgens het pensioenoverzicht nog € 16.000 aan extra pensioen opbouwen waardoor het totale pensioen op € 36.000 uitkomt. Bruto per jaar, bovenop de AOW-uitkering. Dat is het idee.

ABP wil in 2027 over naar het nieuwe pensioenstelsel. Alle opgebouwde pensioenen worden op dat moment overgeheveld naar een premieovereenkomst (invaren) en de toekomstige opbouw zal plaatsvinden in een solidaire premieregeling. Wat betekent dit alles voor Henk? Henk wil gewoon hetzelfde pensioen als eerder is beloofd.

Omdat sociale partners tot 1-1-2025 de tijd hebben de nieuwe pensioenregeling vorm te geven (in 2027 moet ABP klaar zijn met de implementatie) is het onzeker hoe de pensioenregeling na invulling van alle details eruit zal zien. De hoogte van de premie moet nog worden vastgesteld, hoeveel het partnerpensioen zal bedragen van het salaris, hoe hoog de solidariteitsreserve zal zijn en hoe deze wordt gevuld en aangewend en voor welke doeleinden enzovoort. De wens is dat het pensioen transparanter, persoonlijk en dynamischer zal worden. Of dat ook betekent dat Henk € 36.000 vanaf AOW leeftijd van ABP ontvangt is onzeker. Het kan meer of minder zijn en de verwachting is dat de hoogte vaker zal worden aangepast (dat kan ook omlaag). Dat is voorlopig de realistische boodschap.

De mijlpalen zodat u alle data kunt plaatsen:

Wordt vervolgd

Pensioenlogica houdt op deze en op de aparte website (www.pensioentransitieplan.nl) alle ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Vanaf juli 2023 kan de theorie in de praktijk worden gebracht wat ik dan ook doe voor werkgevers, ondernemingsraden, personeelsvertegenwoordigers en werknemers. De jaren van voorbereiding kunnen eindelijk effectief en op maat worden ingezet. En waar nodig worden bijgeschaafd. De ontwikkelingen staan niet stil en worden vervolgd.

Voor een onafhankelijke pensioenadvies kunt u met mij contact opnemen.

Bijgewerkt op 1 juli 2023.