Pensioenopbouw ZZP – begin met een plan

Een pensioenadvies voor zelfstandigen begint met het maken van een persoonlijk plan, niet met een product zoals een standaard verzekering- of bankproduct. Uit het financiële plan volgt hoeveel er nodig is om het gewenste resultaat te bereiken en hoe daar te komen. Het gewenste resultaat, een goed pensioen, kan op vele manieren worden bereikt. Door het aanpassen van bestaande producten, het aflossen op de hypotheek, beleggingen enzovoort. Een eventueel nieuw product zoals een ZZP pensioen is slechts een gevolg van het eerder opgestelde pensioenplan. Misschien blijkt een ZZP pensioen niet de beste manier om als ZZP’er pensioen op te bouwen. Prima, het gaat niet om het middel maar om uw doel: een goed pensioen als ZZP’er.

Voor de goede orde: deze tekst is ook bedoeld om andere ondernemers of werknemers te informeren over hun inkomen voor later.

In dit artikel is een overzicht opgenomen van de voor- en nadelen van de verschillende mogelijkheden.

Pensioen opbouwen ZZP

In dit artikel beschrijf ik dat de hoogte van de inleg (hoeveel) het belangrijkste element vormt van een goede oudedagsvoorziening. Hoeveel inleg is onder andere afhankelijk van wat u nu al aan pensioen heeft opgebouwd en hoeveel inkomen u later wenst. Nadat u hebt vastgesteld hoeveel te moeten investeren is het de vraag hoe u het geld het beste voor later reserveert. Laten we deze volgorde aanhouden, hoeveel en daarna hoe. Zoals eerder aangegeven is het middel niet standaard een ZZP pensioen.

Hoeveel sparen ZZP

Hoeveel netto inkomen heeft u vanaf 67 jaar (of eerder) nodig?

Stel, Gosse wil als ZZP’er zelfstandig pensioen opbouwen en denkt later € 3.000 netto per maand nodig te hebben. Hij is zich ervan bewust dat alles duurder wordt (inflatie) echter de prijsstijgingen verwacht hij op te kunnen vangen met de rendementen op de bedragen die hij gaat investeren. Hij heeft een partner maar deze laten we er voor dit voorbeeld buiten. Hoeveel moet hij sparen voor zijn ZZP pensioen of andere vorm van pensioenopbouw? Er is een eenvoudige manier om een indicatie te krijgen. Daarvoor moeten de volgende drie vragen worden beantwoord. Hoeveel:

1. staat er op dit moment aan netto inkomen in het pensioenregister?
2. komt hij tekort ten opzichte van zijn wensen? en
3. hoeveel jaar kan hij nog sparen voordat hij met pensioen gaat?

We vullen de antwoorden op de bovenstaande drie vragen in. In het pensioenregister staat een netto AOW-uitkering van € 1.000. Daarnaast heeft hij eerder in loondienst gewerkt en deze pensioenen leveren volgens het pensioenregister ook nog eens € 1.000 netto per maand op. Totaal € 2.000 per maand aan AOW en pensioen. Hij wil € 3.000. Hij komt dus € 1.000 per maand tekort. Namelijk € 3.000 -/- € 1.000 (werknemerspensioen) -/- € 1.000 (AOW). Gosse is nu 37 jaar oud en wil met 67 jaar met pensioen. Hij kan dus nog 30 jaar sparen. Met de drie bovenstaande factoren kunnen we het jaarlijks te investeren bedrag berekenen. Te investeren in een ZZP pensioen of in een goed alternatief. De pensioenberekening is voor zelfstandigen (maar ook voor werknemers die een tekort willen aanvullen of directeur- grootaandeelhouders of freelancers die een pensioenvoorziening wensen) als volgt:

(Pensioenjaren / opbouwjaren) x behoefte = het te investeren maandbedrag

• Pensioenjaren: 20 (schatting);
• delen door
• opbouwjaren: 30 jaar
• maal
• nog extra nodig (behoefte): € 1.000
• zorgt voor een te sparen bedrag van € 666 per maand.

Zoveel? Zeker want pensioen is waardevol en met die € 666 maal 30 jaar x 12 maanden kan hij € 239.760 opbouwen en dat gedeeld door 20 jaar is € 1.000 per maand (afgerond).

Natuurlijk kan ik de boel finetunen met allerlei softwareprogramma’s enzovoort. Dat is echter niet het doel van dit artikel. Het gaat erom dat u relatief eenvoudig het te sparen bedrag kunt schatten.

Het te sparen, beleggen, misschien toch in een ZZP pensioen of in een andere vorm te investeren bedrag (zie daarvoor de paragraaf ‘Hoe extra geld voor pensioen inleggen‘) zorgt voor kapitaalvorming waarmee op pensioenleeftijd extra inkomsten tot uitkering kunnen komen.

Schematisch ziet de (extra) pensioenopbouw en uitkeringsfase er als volgt uit:

Dit sterk vereenvoudigde schema is zodra de nieuwe pensioenwetgeving in alle werknemerspensioenen is verwerkt op alle toekomstige pensioenen van toepassing. De hoogte van de inleg en de beleggingsresultaten resulteren in een pensioenkapitaal. Daarmee wordt op pensioenleeftijd een pensioen gekocht. De hoogte van het pensioen is afhankelijk van de hoogte van het pensioenkapitaal, de rente op pensioendatum, de gemiddelde overlevingskansen, kosten aanbieder enzovoort.

In dit voorbeeld ziet u een pensioenkapitaal van honderdduizenden euro’s. Dat is al snel nodig als u de AOW-uitkering levenslang wil aanvullen met ruim € 2.000 per maand. Minder mag ook, afhankelijk van uw wensen en mogelijkheden. Een lijfrente voor zelfstandigen, ZZP pensioen en ook een spaarkapitaal volgen dezelfde methodiek; kapitaal opbouwen en daarna over een periode van vijf jaar, twintig jaar of levenslang geld uit het opgebouwde kapitaal onttrekken om van te leven.

Stick to the plan

Veel productaanbieders en adviseurs willen u doen geloven dat de kosten en beleggingsresultaten voor grote verschillen zorgen. Daar kan ik kort over zijn: de verschillen tussen gelijkwaardige aanbieders zijn vaak kleiner dan gedacht en in het verleden behaalde rendementen bieden nog steeds geen garantie voor de toekomst. Het maken van de juiste inhoudelijke keuzes (na het opstellen van een pensioenplan) heeft vaak een grotere impact op lange termijn.

Rendement, inflatie en vermogensrendementsheffing

Het maandelijks te investeren bedrag kan omlaag als de rendementen op bijvoorbeeld het ZZP pensioen, lijfrente, spaar-/beleggingsgeld hoger zijn dan de inflatie en vermogensbelasting.

Stel, de inflatie is 3% en de beleggingsresultaten zijn gemiddeld 5%. Dan hoeft er minder per maand te worden ingelegd, namelijk € 483 per maand. Dat is 27% minder. Of Gosse blijft stoïcijns € 666 inleggen en gebruikt de extra rendementen om bijvoorbeeld eerder te stoppen met werken. Ook een mogelijkheid.

Hoe extra geld inleggen

Als bekend is hoeveel u wilt/moet investeren komt de volgende vraag:

Hoe gaan we extra geld inleggen; een ZZP pensioen of één van de vele alternatieven voor pensioenopbouw?

Er zijn meerdere mogelijkheden en de beste is afhankelijk van uw persoonlijke wensen en wat u reeds heeft opgebouwd. Het combineren van de mogelijkheden optimaliseert vaak de uitkomst. Laat u als ZZP’er vooral niet alleen leiden door de fiscale voordelen voor uw pensioen. Zelfstandig pensioen opbouwen in een ZZP pensioen of een lijfrente is fiscaal voordelig echter de uitkeringen worden later belast en een beschikbaarheid van geld is zeker als ondernemer een groot goed. Alles staat in verbinding met elkaar vandaar het financiële plan. En doordat er in de loop der jaren nog veel kan wijzigen moet het pensioenplan flexibel zijn. Mensen gaan nu eenmaal scheiden, onverwacht eerder dood, het bedrijf levert te weinig op waardoor de ondernemer weer in loondienst gaat werken enzovoort.

De volgende mogelijkheden worden behandeld: 

• werknemerspensioen (voortzetten als ZZP pensioen);
• lijfrente voor zelfstandigen;
• bankspaarrekening;
• beleggingsmogelijkheden voor pensioen;
• hypotheekschuld afbouwen;
• beleggingspand kopen;
• verkoop eigen bedrijf;
• voor- en nadelen verschillende mogelijkheden overzichtelijk in kaart gebracht; en
• arbeidsongeschiktheid of overlijden.

Werknemerspensioen (voortzetten als ZZP pensioen)

Een pensioenfonds voor ZZP’ers bestaat niet. Vaak is er wel een vrijwillige pensioenopbouw bij een pensioenfonds mogelijk. Een vrijwillige voortzetting kan alleen als er eerder een werkgever in het spel was die een werknemerspensioen aanbood. Als er na ontslag van de voorzetting gebruik wordt gemaakt ontstaat er een ZZP pensioen.

De realiteit is dat de voortzettingsmogelijkheid weinig wordt gebruikt. Waarom?

Door onwetendheid maar ook omdat ondernemers zich bij de start van de onderneming niet meteen willen vastleggen tot een maximale premie-inleg. Helaas bieden veel pensioenfondsen geen diversiteit in premie-inleg. Het is alles of niets. Een ondernemer betaalt of de volledige premie of hij doet niet mee. Pensioen opbouwen in een ZZP pensioen wordt hierdoor niet gestimuleerd. Dan is de keuze van de ondernemer vaak snel gemaakt, hij kiest voor vrijheid en lage verplichtingen.

Past een collectief pensioen bij de wensen van een ondernemer?

Daarnaast is het geld in krappe tijden niet vrij beschikbaar en zijn pensioenfondsen vaak niet transparant over wat er met het geld gebeurt. Een collectief pensioenfonds past door al deze kenmerken minder bij een zelfstandig ondernemer die voor maatwerk gaat. Hij wil als hij voor een ZZP pensioen kiest een individuele pensioenregeling met flexibiliteit. Weinig pensioenfondsen zullen dat aanbieden. Zij kiezen voor een solidaire premieregeling in plaats van een flexibele premieregeling. Meer over de verschillen tussen deze premieregelingen is te lezen in het artikel ‘Het nieuwe pensioencontract‘.

Experiment pensioenregeling zelfstandigen

Het ‘Experiment pensioenregeling zelfstandigen’ dat wordt geïntroduceerd in het nieuwe pensioenstelsel (Wet toekomst pensioenen) zal misschien een aantal beperkingen wegnemen. Er zullen echter meer voordelen aan de ondernemer moeten worden geboden dan alleen de belastingaftrek over de te betalen pensioenpremie’s. Belastingaftrek is ook mogelijk door middel van een lijfrente.

Wat wel van toegevoegde waarde is, is dat door de voortzetting het nabestaandenpensioen behouden kan blijven. Dat kan interessant zijn als de kans op overlijden afwijkt van het gemiddelde. Voor een voortzetting van een nabestaandenpensioen is geen medische keuring vereist, bij andere alternatieven voor pensioenopbouw (die ik nog ga bespreken) is dat wel het geval.

De toekomst zal het leren. Ik blijf de ontwikkelingen van dit ZZP pensioen op de voet volgen.

Meer over een vrijwillige voortzetting (ZZP pensioen) is te lezen in de whitepaper ‘Pensioenoplossingen bij ontslag’.

Lijfrente voor zelfstandigen

De jaarruimte is gelijk aan het pensioentekort over het afgelopen kalenderjaar. Het tekort is te verkleinen door jaarlijks of maandelijks te investeren in een lijfrenterekening (of een lijfrenteverzekering/ pensioenverzekering voor een ondernemer). Vaak is een lijfrente interessanter naarmate de huidige inkomsten in de hoogste belastingschijf worden belast en de te betalen belasting vanaf AOW-leeftijd een stuk lager is.

Voordelen lijfrente

Een lijfrente kan de volgende voordelen hebben. Zoals:

• flexibel qua inleg (vrij om zelf de inleg te bepalen tot het fiscale maximum);
• flexibele uitkeringstermijnen (levenslang of bijvoorbeeld over een periode van 5 jaar verspreid);
• het lijfrentekapitaal kan eerder worden aangewend bij langdurige arbeidsongeschiktheid;
• bij overlijden gaat bij een lijfrenterekening de opgebouwde waarde naar de erfgenamen;
• uitstel heffing inkomstenbelasting en vaak vanaf moment van uitkeren een lagere heffing;
• er hoeft geen vermogensrendementsheffing over het lijfrentekapitaal te worden betaald; en
• bij faillissement blijft het lijfrentevermogen buiten schot.

Verruiming lijfrenteaftrek

In het nieuwe pensioenstelsel is de lijfrenteaftrek verruimd. Het doel is een arbeidsvormneutraal pensioenkader. De hoogte van het te investeren lijfrente is gelijkgetrokken met het werknemerspensioen en het ZZP pensioen. Dat betekent dat de fiscale ruimte van 13,3% naar 30% van de premiegrondslag is gegaan. Tevens is de termijn voor het met terugwerkende kracht alsnog benutten van de jaarruimte met drie jaar verlengd van 7 naar 10 jaar (reserveringsruimte). Meer over de laatste ontwikkelingen is te lezen in het artikel ‘Lijfruimte‘.  

Bankspaarrekening (pensioensparen voor ZZP’ers)

Een bankspaarrekening geeft de spaarder veel vrijheid. Het gevaar kan wel zijn dat het voor later gespaarde bedrag voor andere (consumptieve) doeleinden wordt gebruikt. Een financiële planning voor ZZP’ers helpt om dit te voorkomen. Het plan geeft een richting, structuur. Daarnaast betaalt u een prijs voor vrijheid. De rente is nog steeds relatief laag en er moest in het verleden (en misschien ook wel weer in het heden) vermogensrendementsheffing over spaargeld worden betaald. Daarnaast is er geen sprake van belastinguitstel, u heeft over het te sparen bedrag vaak al inkomstenbelasting betaald. Het voordeel van spaargeld is dat het direct beschikbaar is. Dat kan in nood uitkomst bieden.

Beleggingsmogelijkheden voor pensioen

Veel zaken die op een spaarrekening van toepassing zijn gelden ook voor een beleggingsrekening. Door met uw geld te beleggen heeft u meer kans op rendement. Daartegenover staat het risico van koersdalingen en naar verwachting een hogere vermogensbelasting.

Hypotheekschuld afbouwen

Hoe lager de lasten, hoe minder inkomen u nodig heeft voor later. Tevens gaat u later misschien wel kleiner wonen waardoor een gedeelte van de overwaarde kan worden gebruikt om het maandelijkse inkomen te verhogen. Overwaarde is het verschil tussen de verkoopwaarde van de woning minus het restant van de hypotheekschuld. Meer hierover in ‘Overwaarde huis verhoogt pensioen‘.

Beleggingspand kopen

Er zijn veel ontwikkelingen op het moment die deze optie minder aantrekkelijk maken. Daarnaast was het altijd al een illiquide beleggingsvorm. Het kan interessant zijn, afhankelijk van locatie, type verhuur en de energie die u in deze beleggingsvorm kan en wilt steken. Voor dit artikel voert het te ver alle kenmerken verder uit te diepen. In persoonlijke gesprekken en pensioenplannen doe ik dat wel.

Verkoop eigen bedrijf

Mijn bedrijf is mijn pensioen …… verstandig?

Komt deze uitspraak u bekend voor? Ik ben benieuwd hoe u dat ziet, is de waarde voldoende, is deze niet te sterk afhankelijk van u persoonlijk als ondernemer? Goed om tijdig een realistische waarde voor de lange termijn in te schatten.

Voor- en nadelen verschillende mogelijkheden

Arbeidsongeschikt of overlijden

Arbeidsongeschikt

Bij arbeidsongeschiktheid is er geen WIA-uitkering waarop u kunt terugvallen. U bent immers als ZZP’er of DGA (directeur-grootaandeelhouder) geen werknemer. Er zijn wel andere mogelijkheden zoals een arbeidsongeschiktheidsverzekering, een broodfonds, eigen vermogen, een partner die ook inkomsten genereert. Ook hier gaat het om maatwerk en wat uw wensen zijn. Vanaf 2027 is het plan van de regering een minimaal bedrag aan arbeidsongeschiktheidspensioen verplicht te maken. Meer hierover in het artikel ‘Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor IB-ondernemers‘.

Overlijden

Hoeveel heeft de partner die achterblijft na uw overlijden financieel nodig om van te leven? Hoeveel verdient hij of zij zelf? Een benodigde aanvulling kan in goede gezondheid vooraf op verschillende manieren worden verzekerd, of met eigen vermogen (deels) worden opgevangen. Een verzekering kan een overlijdensrisicoverzekering zijn, het vrijwillig voortzetten van het partnerpensioen, uitruilen van een gedeelte van een eerder opgebouwd ouderdomspensioen enzovoort. Ook weer veel mogelijk en maatwerk vereist.

Plan van aanpak pensioen opbouwen ZZP

Een combinatie van de verschillende mogelijkheden optimaliseert de uitkomst. Of u bent al op de goede weg maar er is een bevestiging gewenst. Ook kunnen kleine aanpassingen het verschil maken. Toekomstplanning is de manier om een pensioengat inzichtelijk te krijgen en geheel of gedeeltelijk te dichten als ZZP’er. Het financiële plan moet net zoals het leven van een ondernemer flexibel zijn. Voor advies over pensioenoplossingen ben ik u als onafhankelijk pensioenadviseur graag van dienst.

Andere artikelen gerelateerd aan ZZP pensioen

• Pensioenoplossing ZZP’ers
• Pensioenopbouw Box 3 belast

Bijgewerkt op 27 november 2024.

---