Pensioenwijzigingen

Pensioenwijzigingen vinden plaats naar aanleiding van het nieuwe pensioenstelsel (pensioenakkoord), fiscale wijzigingen, verlenging/aflopen pensioencontract, wijziging bedrijfsactiviteiten of een baanwissel. Om maar wat te noemen. In dit artikel ga ik verder op deze pensioenwijzigingen in en dat actief gedrag door de werkgever tijdens dit proces wordt beloond.

Wijzigingen kunnen plaatsvinden naar aanleiding van (opsomming is niet limitatief): 

• pensioenakkoord;
• fiscale wijziging;
• verlenging pensioencontract (uitvoeringsovereenkomst);
• functiewijziging;
• Wijziging bedrijfsactiviteiten; en
• baanwissel;

Pensioenakkoord

We gaan naar een premieovereenkomst met een gelijkblijvende, leeftijdsonafhankelijke, vaste premie. Kortom een vlakke premie voor alle pensioenen, dit geldt ook voor de pensioenen die niet bij een pensioenfonds zijn ondergebracht maar bij een verzekeraar of premiepensioeninstelling.

Begin tijdig, dat bespaart kosten en voorkomt stress!  

De factor tijd kan het draagvlak voor de pensioentransitie vergroten. Als de werkgever de werknemers (ondernemingsraad, personeelsvertegenwoordiging) in een vroeg stadium bij de vernieuwing van het pensioenstelsel betrekt, kunnen zij meedenken. Andere voordelen zijn beschreven in de whitepaper: ‘Pensioenaanpassing: hoe eerder, hoe beter’. 

Dus stel de pensioentransitie vooral niet uit, anders kost het alleen maar meer tijd en geld.

Mogelijkheden bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel

Een lagere toekomstige pensioenopbouw voor ouderen kan op verschillende manieren worden gecompenseerd:

• extra loon;
• extra pensioenaanspraken;
• lagere werknemersbijdrage;  
• wijziging nabestaandenpensioen; of
• een combinatie van dit alles.

Er kan ook sprake zijn van een overgangsregeling (een zogenoemde eerbiedigende werking). 

Overgangsregeling bestaand verzekerd pensioen

De mogelijkheden voor bijvoorbeeld een bestaande verzekerde middelloonregeling of een premieovereenkomst met een leeftijdsafhankelijke staffel schematisch in kaart gebracht:

Overgangsrecht pensioentransitie (sterk vereenvoudigde weergave)

Meer informatie over het pensioenakkoord en compensatiemogelijkheden op de speciaal daarvoor ontwikkelde website: www.pensioentransitieplan.nl. Over het controleren van wijzigingen is het artikel ‘Pensioencheck‘ interessant. 

Fiscale wijziging

Een wijziging van de Wet op de loonbelasting 1964 kan samengaan met een aanpassing van de Pensioenwet. Bij de vernieuwing van het pensioenstelsel is daar in ieder geval sprake van. De omkeerregel geldt in het nieuwe pensioenstelsel niet meer voor een middelloonregeling waardoor pensioenuitvoerders deze regeling niet meer aanbieden. Dat vergt een actie aan de kant van de werkgever. 

Verlenging pensioencontract

Een lage marktrente zorgt voor een schrikreactie zodra de werkgever het verlengingsvoorstel van een verzekerde middelloonregeling onder ogen krijgt. Als hij deze al krijgt. Veel pensioenuitvoerders bieden namelijk geen middelloonregelingen voor de toekomstige pensioenopbouw tot 2028 meer aan. En vanaf 2028 is een middelloonregeling voor de toekomstige pensioenopbouw niet meer toegestaan. Het is daarom dan ook onverstandig het bestuderen van de aankomende pensioentransitie uit te stellen. De voordelen van actief gedrag beschreef ik eerder in de paragraaf ‘Begin tijdig, dat bespaart kosten en voorkomt stress!‘

Mijlpalen transitie (wacht vooral niet tot het laatste moment)

Functiewijziging

De arbeidsovereenkomst blijft in stand, maar de werknemer valt door een functiewijziging niet meer onder de deelnemersomschrijving van de pensioenregeling. Hij valt buiten de groep waarvoor de pensioenregeling is bedoeld.

Als de werknemer na functiewijziging voortaan onder een groep met een eigen pensioenregeling valt, is dit pensioen ook op hem van toepassing. Vervolgens kunnen de eerder opgebouwde (premievrije) pensioenen kunnen worden overgedragen naar deze nieuwe regeling. Belangrijk dat de werknemer de waarde pas overdraagt nadat hij de voor- en nadelen van een waardeoverdracht pensioen goed heeft gewogen (zie deel 8).

Het is belangrijk dat de werkgever deze pensioenwijziging naast de functiewijziging duidelijk met de werknemer communiceert en een eventuele versobering compenseert.

Wijziging bedrijfsactiviteiten

Een werkgever valt door wijziging van activiteiten niet meer onder een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds (hij valt buiten de branche). De pensioenopbouw stopt bij dit pensioenfonds als er geen vrijwillige aansluiting van de werkgever met hetzelfde pensioenfonds tot stand komt. De werknemer behoudt dan een premievrije aanspraak bij het bedrijfstakpensioenfonds.

Als de werkgever vervolgens een nieuwe pensioenregeling aanbiedt, komt er na aanvaarding van het aanbod een nieuwe pensioenovereenkomst tot stand. De werknemer is daarmee weer deelnemer en kan tevens, zoals in de vorige alinea beschreven, een waardeoverdracht overwegen. Daarnaast is ook hier weer een duidelijk communicatie over de verschillen tussen beide pensioenregelingen vereist en een eventuele compensatie (als er sprake is van een versobering) benodigd.

Baanwissel

De pensioenopbouw kan ook wijzigen als de werknemer werkloos wordt of kiest voor het zelfstandig ondernemerschap. ‘Kan’ maar dat hoeft niet. Bij een vrijwillige voortzetting kan de werknemer maximaal 3 jaar en de zelfstandig ondernemer 10 jaar de pensioenopbouw voortzetten. Onder voorwaarden kan deze termijn soms langer of korter zijn.

De premie komt bij een vrijwillige voortzetting in de meeste gevallen geheel voor rekening van de gewezen werknemer. Het werkgevers- en werknemersdeel. De mogelijkheid van vrijwillig voortzetten is overigens niet in elk pensioenreglement opgenomen of de maximale voortzettingstermijn is beperkt ten opzichte van wat wettelijk is toegestaan. Altijd belangrijk om de mogelijkheden goed te (laten) bestuderen in het pensioenreglement. Meer over vrijwillige voortzetting inclusief voorbeelden is te lezen in de whitepaper ‘Pensioenoplossingen bij ontslag‘.

Hoe komt een wijziging geldig tot stand?

Soms kan een individuele werknemer een wijziging niet tegenhouden. Bijvoorbeeld als:

• de wijziging bij cao tot stand komt; of
• er is een wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst of pensioenovereenkomst opgenomen en de werkgever toont een zwaarwegend belang aan waarvoor het belang van de werknemer moet wijken. Soms kan er geen zwaarwegend belang worden aangetoond.  

Als de ondernemingsraad over de wijziging gaat, is een instemming van de ondernemingsraad een belangrijk signaal maar het bindt de individuele werknemer niet.

Wat gebeurt er met het elders opgebouwde pensioen?

Als de werknemer het eerder opgebouwde pensioen laat staan, wordt het een zogenoemde slapersrekening. Dat ‘slapen’ hoeft niet slecht te zijn (spreiding van pensioenen) en afhankelijk van het pensioenreglement kunnen de slapersrechten worden geïndexeerd.

Of hevelt de werknemer het pensioen over? Waarom de werknemer beter wel of niet voor waardeoverdracht moet kiezen wordt in het achtste deel van deze serie (‘Waardeoverdracht pensioen‘) behandeld.  

Vragen? Neem gerust contact op.

Bijgewerkt op 5 mei 2025.