Pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid

Als u een pensioenregeling met uw werkgever overeenkomt kan het pensioen uit verschillende onderdelen bestaan. Zoals een ouderdomspensioen, een nabestaandenpensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Deze verzekeringen kunnen bestaan uit een arbeidsongeschiktheidspensioen en/of een premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. In dit artikel ga ik dieper in op deze verzekering, de pensioenopbouw die wordt voortgezet bij arbeidsongeschiktheid.

Verzekeringen bij arbeidsongeschiktheid

Bij arbeidsongeschiktheid kunnen twee verzekeringsdekkingen ingaan:

1. Arbeidsongeschiktheidspensioen; en
2. Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid

1. Arbeidsongeschiktheidspensioen

Een arbeidsongeschiktheidspensioen zorgt voor een aanvullend inkomen vóór het bereiken van de AOW-leeftijd bovenop de WIA-uitkering. Een arbeidsongeschiktheidspensioen is te vergelijken met de verplichte verzekering die er naar verwachting voor IB-ondernemers komt. Meer over te lezen in het artikel ‘Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor IB-ondernemers‘. Een verschil is wel dat IB-ondernemers geen recht hebben op een WIA-uitkering. Voor werknemers is een WIA-uitkering juist de voorwaarde om voor een arbeidsongeschiktheidsdekking in aanmerking te komen.

2. Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid

Een premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid zorgt voor de voortzetting van de pensioenopbouw, voor het inkomen vanaf AOW-leeftijd. Of eerder als u vervroegd met pensioen gaat.    

In dit artikel ga ik verder in op de premievrije voortzetting bij arbeidsongeschiktheid. Om voor deze voortzetting in aanmerking te komen moet er dus minimaal sprake zijn van een WIA-uitkering. Na ontslag gaat de pensioenopbouw door, eventueel kort onderbroken als de ex-werknemer (nog) niet voor een WIA-uitkering in aanmerking komt. Vroeger was de regelgeving en het pensioenreglement minder soepel. Het Convenant over dekking van arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrijstelling in pensioenregelingen heeft dit probleem in de meeste pensioenregelingen opgelost. Meer over ‘vroeger’ in het artikel ‘Arbeidsongeschikt en geen pensioen‘.

De hoogte van de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid is afhankelijk van de:

• kwaliteit van de pensioenregeling (de hoogte van de pensioentoezegging of hoogte van de premie-inleg);
• mate van arbeidsongeschiktheid;
• hoogte pensioengevend loon bij aanvang arbeidsongeschiktheid; en
• of dat loon nog jaarlijks wordt geïndexeerd.

Deze variabelen die de hoogte van de pensioenopbouw beïnvloeden zal ik kort behandelen.

Kwaliteit van de pensioenregeling

Als er geen sprake is van een adequate premie-inleg of bij een hoge AOW-franchise is de pensioenopbouw voor arbeidsgeschikte werknemers niet optimaal. Dat werkt dan dus ook door voor werknemers die arbeidsongeschikt raken. Meer over de verschillen in kwaliteit is te lezen in het kennisbankartikel ‘Pensioenregeling inhoudelijk‘.

Mate van arbeidsongeschiktheid

De mate van arbeidsongeschiktheid bepaalt de hoogte van de voortzetting van de pensioenopbouw. In het pensioenreglement staat bij welk arbeidsongeschiktheidspercentage hoeveel van de pensioenopbouw de pensioenuitvoerder voor zijn rekening neemt. Bijvoorbeeld, bij een arbeidsongeschiktheidspercentage van:

• 80% of meer is de voortzetting 100%
• 65% – 80% is de voortzetting 72,5%
• 55% – 65% is de voortzetting 60%
• 45% – 55% is de voortzetting 50%
• 35% – 45% is de voortzetting 40%
• minder dan 35% is de voortzetting 0%

Hoogte van het inkomen op moment arbeidsongeschiktheid

De hoogte van de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid wordt gebaseerd op het inkomen bij aanvang van de arbeidsongeschiktheid. Er wordt vaak geen rekening gehouden met het gemis aan loonsverhogingen wat de hoogte van het uiteindelijke pensioen beïnvloedt. Een voorbeeld:

Stel, Marius raakt arbeidsongeschikt. Op jonge leeftijd, hij krijgt een WIA-uitkering vanaf zijn 37e levensjaar. Ongeveer 32 jaar voor zijn AOW-leeftijd (die is namelijk 69 jaar). Zijn inkomen is op dat moment ruim € 42.500 bruto per jaar. Hij is volledig arbeidsongeschikt en heeft tot zijn arbeidsongeschiktheid € 5.000 aan pensioen opgebouwd. Zonder jaarlijkse verhoging van het pensioengevend loon groeit zijn pensioen aan tot € 20.000. Aangevuld met de AOW-uitkering (gehuwd) heeft hij netto ongeveer € 2.100 per maand. Als zijn pensioengevend loon wel jaarlijks met gemiddeld 2% stijgt is zijn netto pensioen € 2.500 per maand. Dat scheelt aanzienlijk. Het verschil neemt nog verder toe als ik rekening houd met de salarisstijgingen van de afgelopen jaren.

Schematisch de verschillen bij 2% gemiddeld per jaar:

Ook van invloed zijn de volgende variabelen:

• Als het arbeidsongeschiktheidspercentage lager is, is de voortzetting van de pensioenopbouw ook lager. Geen probleem als het arbeidsgeschikte potentieel nog wordt ingezet en daardoor een extra pensioen wordt opgebouwd. Dat is in de praktijk niet altijd het geval;
• Tevens ben ik in het voorbeeld uitgegaan van een pensioenregeling met een maximale pensioenbouw. Daar hoeft in de praktijk geen sprake van te zijn; en
• Door de inflatie vermindert de koopkracht van het pensioen. Als het pensioen en het pensioengevend loon de inflatie niet (volledig) volgen is dat ook een achteruitgang. Niet ondenkbaar, het indexeren van de pensioenen is meestal voorwaardelijk en afhankelijk van de dekkingsgraad, bestuur pensioenfonds enzovoort. Meer over koopkrachteffecten is te lezen in het artikel ‘Variabel pensioen‘.

De premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid stopt op AOW-datum, als het arbeidsongeschiktheidspercentage minder dan 35% is of als hij eerder overlijdt.

Pensioenoplossingen?

Wat is eraan te doen? Kunt u het verschil repareren? Dat kan in theorie. Een niet volledige pensioenopbouw en de effecten van inflatie (koopkrachtverlies) zijn te repareren door het verschil met eigen geld bij elkaar te sparen of te beleggen. Niet altijd gemakkelijk voor als u arbeidsongeschikt bent. Het zou kunnen als de WIA-uitkering samen met het arbeidsongeschiktheidspensioen dusdanig hoog zijn en uw (woon)lasten relatief laag dat u geld apart kunt zetten. Dat zal niet voor iedereen gelden. En u moet het maar net weten. Er zijn genoeg mensen die van de hoogte van het pensioenbedrag schrikken op pensioendatum. Het doel van dit artikel is een uitleg en mogelijk tot handelen aan te zetten.   

Wilt u een advies op maat en/of een controle dat de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid klopt? Ik ben u als onafhankelijk pensioenadviseur graag van dienst. Contact.

Bijgewerkt op 17 september 2024.