Pensioen en scheiding

Een scheiding heeft naast emotionele ook financiële gevolgen. Een scheiding is van invloed op de hoogte van het huidig besteedbaar inkomen en op het pensioen. Het ouderdomspensioen zal worden verlaagd en het eerder opgebouwde partnerpensioen zal worden toegewezen aan de ex-echtgenoot. Als de huidige Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps) wordt gevolgd. Afwijken is ook mogelijk. Meer over de gevolgen, de ontwikkelingen en maatwerk is te lezen in dit artikel. Ze zijn voor gehuwden en geregistreerd partners allemaal gelijk.  

Dit artikel is onderverdeeld in de volgende onderwerpen:

• Moment van scheiding is van belang;
• Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps);
• Conversie;
• Bijzonder partnerpensioen;
• Wet pensioenverdeling bij scheiding.

Behandeling pensioen afhankelijk van moment scheiding

Het moment van scheiding is belangrijk voor hoe het pensioen wordt behandeld.

Is er sprake van pensioendeling of waardedeling?

Bij een pensioendeling wordt het ouderdomspensioen dat tijdens de huwelijkse jaren is opgebouwd gedeeld. Voor het partnerpensioen vindt er geen deling plaats. Meer over het partnerpensioen is te lezen in de paragraaf bijzonder partnerpensioen.

Bij een waardedeling wordt de totale waarde van én het ouderdoms- én het partnerpensioen gedeeld. Dat kan enkel de waarde zijn die tijdens het huwelijk is opgebouwd of ook de waarde die ervoor is opgebouwd.

Pensioendeling of waardedeling? Afhankelijk van wanneer u scheidt

Gescheiden tussen:

• 27 november en 30 april 1995: Boon van Loon arrest, waardedeling inclusief waarde opgebouwd vóór het huwelijk;
• 1 mei 1995 en 2027: Wet verevening pensioenrechten bij scheiding, pensioendeling; en
• vanaf vermoedelijk 2027: Wet pensioenverdeling bij scheiding, waardedeling exclusief voorhuwelijkse jaren.

Vóór 27 november 1981 waren de regels weer anders. Voor nu gaat het te ver deze regels volledig uit te diepen. In dit artikel beperk ik mij tot de huidige Wvps en de vernieuwing van deze wet: Wet pensioenverdeling bij scheiding (Wps). Echter mocht het zo zijn dat u twijfelt aan eerdere berekeningen dan kan ik deze op basis van alle perioden controleren. Voor een pensioencheck bent u bij mij aan het juiste adres.

Ouderdomspensioen

Verevening (afgeleid recht) in de huidige Wvps

Verevening houdt in dat het tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap opgebouwde ouderdomspensioen wordt gedeeld. Over en weer. Als tijdstip van de scheiding telt de datum van inschrijving van de beschikking in de registers van de burgerlijke stand.

Ongeacht het huwelijksvermogensregime is de Wvps op een ieder van toepassing. Ook op directeur-grootaandeelhouders (DGA). Huwelijkse voorwaarden zonder het bij voorbaat uitsluiten van deze verevening vrijwaren u dus niet van deze pensioendeling.

Standaardverdeling of afwijkende afspraken over verdeling ouderdomspensioen

Een andere verhouding dan 50/50 is mogelijk. Zelfs voorhuwelijkse jaren kunnen bij pensioenverevening worden betrokken en/of u komt overeen dat het aan uw ex-echtgenoot toekomende recht op uitbetaling van ouderdomspensioen en bijzonder partnerpensioen wordt omgezet in een eigen aanspraak op ouderdomspensioen. Dit laatste wordt ook wel conversie genoemd en over conversie is meer te lezen in de volgende paragraaf.

U kunt er ook voor kiezen pensioenverevening uit te sluiten bij huwelijkse voorwaarden of in een echtscheidingsconvenant.  

Conversie (eigen recht/waardedeling)

Conversie of standaardverevening, beide kennen voor- en nadelen!

Conversie zorgt voor duidelijkheid. U krijgt een eigen recht en bent niet meer van elkaar afhankelijk. U bent bij standaardverevening namelijk gebonden aan de pensioendatum die uw ex-echtgenoot kiest. Vanaf dat moment krijgt u ook pas uw deel. Aan de andere kant komt de waarde van het bijzonder partnerpensioen weer als waarde aan u toe mocht uw ex-echtgenoot eerder overlijden. Bij conversie bent u deze waarde definitief kwijt.

Instemming pensioenuitvoerder vereist

Conversie is alleen mogelijk als de pensioenuitvoerder ermee instemt. Conversie kan namelijk slecht voor de pensioenuitvoerder uitpakken. Bijvoorbeeld als een pensioendeelnemer met een slechte gezondheid afwijkende verdelingsafspraken combineert met conversie. De pensioenuitvoerder loopt zo mogelijk meer risico. Dat risico wil de pensioenuitvoerder voordat hij instemt eerst afwegen.

Meld de scheiding binnen twee jaar aan de pensioenuitvoerders!

De scheiding moet na inschrijving binnen twee jaar aan de relevante pensioenuitvoerder(s) kenbaar worden gemaakt. Alleen dan zullen pensioenuitvoerders de benodigde berekeningen voor u uitvoeren en de pensioenen vanaf pensioenleeftijd uitbetalen aan uw ex-echtgenoot.

Als de pensioenuitvoerder(s) niet binnen twee jaar zijn geïnformeerd dan moet u zelf de berekeningen (laten) maken en het deel waar uw ex-partner recht op heeft aan hem of haar uitbetalen. U begrijpt het al, dat leidt in de praktijk tot veel discussie.

Naast de helft van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen heeft de ex-partner ook recht op een bijzonder partnerpensioen.

Bijzonder partnerpensioen

Na een echtscheiding of ontbinding van een huwelijk na scheiding van tafel en bed heeft uw ex-echtgenoot recht op het partnerpensioen dat u heeft opgebouwd tot de datum waarop het huwelijk eindigde. Dus ook het partnerpensioen dat vóór het aangaan van het huwelijk is opgebouwd. En andersom geldt dit recht voor u natuurlijk ook.

Het afgesplitste partnerpensioen wordt ‘bijzonder partnerpensioen’ genoemd. ‘Bijzonder’ omdat uw ex-echtgenoot door de scheiding niet meer uw partner is maar wel op het partnerpensioen een ‘bijzonder’ recht verkrijgt. 

Partnerpensioen op opbouwbasis

Om voor een bijzonder partnerpensioen in aanmerking te komen moet er sprake zijn van een partnerpensioen op opbouwbasis. Er wordt bij een partnerpensioen op opbouwbasis daadwerkelijk een waarde opgebouwd. Anders dan een partnerpensioen op risicobasis. Een partnerpensioen op risicobasis keert alleen uit als het overlijden plaatsvindt tijdens de verzekerde periode. Er wordt niets opgebouwd, alleen het onzekere voorval (het overlijden) is verzekerd.

In het nieuwe pensioenstelsel is het partnerpensioen bij overlijden voor pensioendatum alleen nog op risicobasis verzekerd waardoor in de nieuwe Wet pensioenverdeling scheiding het bijzondere partnerpensioen steeds minder relevant zal worden. Alleen het eerder opgebouwde partnerpensioen is nog van belang.

Wet pensioenverdeling bij scheiding (Wps)

In de toekomst (vanaf 2027 vermoedelijk) is waardedeling de nieuwe standaard. Alleen over de waarde die tijdens het huwelijk is opgebouwd. Conversie wordt vanaf 2027 de standaard. Onder andere omdat:

• het gebrek aan kennis over de Wvps bij advocaten en notarissen en bij ex-echtgenoten zelf, waardoor de wet niet efficiënt wordt toegepast;
• de levenslange afhankelijkheid die in het geval van pensioenverevening tussen ex-echtgenoten blijft bestaan (zonder conversie blijven ze financieel gebonden); en
• het feit dat het formulier niet altijd (op tijd) wordt ingestuurd, waardoor scheidende partners later bij elkaar moeten aankloppen en er discussies ontstaan over de hoogte van het pensioen en de ontvangst van het pensioen.

Ook in de nieuwe wet zijn weer afwijkende afspraken mogelijk. En samenwoners vallen net zoals bij de Wvps niet onder de Wps echter dat zou nog wel eens kunnen wijzigen als er wordt aangesloten bij het uniforme partnerbegrip op basis van het nieuwe pensioenstelsel.

Goed om te weten dat de wet nog niet is gewijzigd en er nog aanpassingen kunnen plaatsvinden. Laat u bij een scheiding dan ook altijd op maat adviseren. Als onafhankelijk pensioenadviseur kan ik u daarbij helpen. Contact.

Bijgewerkt op 2 april 2025.