Een generatiepact of deeltijdpensioen?

Een euro kan slechts eenmaal worden uitgeven. Bij een generatiepact (ook wel vitaliteitspact genoemd) of een RVU-regeling wordt het beschikbare budget besteed aan oudere werknemers. Een deeltijdpensioen kost de werkgever minder. Daarnaast kan het bespaarde budget alle leeftijdscategorieën ten goede komen. In dit artikel worden de voor- en nadelen van een generatiepact benoemd, een rekenvoorbeeld getoond en tevens worden er een aantal generatiepact valkuilen aangehaald en verwezen naar artikelen van mijn hand voor een eventueel gewenste verdieping. Om zo tot een betere keuze te kunnen komen. Wat past het beste bij u: een generatiepact, een deeltijdpensioen, iets anders of een combinatie van mogelijkheden.

Bij twijfel of een pensioenadvies op maat is het verstandig contact op te nemen. Maatwerk zorgt voor meer voordeel. 

Sinds 2021 is het ook interessant de RVU-vrijgestelde vroegpensioenuitkering in de keuze mee te nemen.

Te bespreken onderwerpen 

De volgende onderwerpen vindt u in dit artikel:

• Generatiepact/vitaliteitspact;
• Deeltijdpensioen;
• Demotie; en
• Beschikbare middelen doelmatiger inzetten.

Generatiepact 2023

Een generatiepact is een regeling waarbij een gedeelte van de arbeidsuren van de oudere generatie wordt overgenomen door de jongere generatie. De oudere werknemers worden tot het inleveren van uren gestimuleerd (voor maximaal 50%) door de ingeleverde werkuren slechts gedeeltelijk met het loon te verrekenen. Tevens wordt de pensioenopbouw (meestal) volledig voortgezet. Een generatiepact rekenvoorbeeld ter verduidelijking. 

Generatiepact rekenvoorbeeld: werkuren-beloning-pensioen (60%-80%-100%)

• de 62 jarige Ingrid wil vrijwillig aan het generatiepact deelnemen. Zij gaat van een volledig dienstverband naar een parttime-dienstverband van 60% (van 40 naar 24 uur);
• de werkgever betaalt haar op basis van 32 uur (80%) uit (netto gaat zij er minder dan 20% op achteruit omdat zij door het lagere inkomen minder hoog wordt belast); en
• de pensioenopbouw wordt voor de volle 100% voortgezet.

De nadelen van het generatiepact zijn te overzien, een generatiepact biedt vooral de deelnemer meer voordelen. 

Schematisch, de effecten van het generatiepact zijn groen gekleurd:

Generatiepact, andere ‘werkuren-beloning-pensioen’ – verhoudingen ook mogelijk  

In verschillende cao’s is er op collectief niveau een generatiepact afgesproken. Steeds vaker vitaliteitspact genoemd als één van de duurzame inzetbaarheidsmaatregelen. De eerder besproken ‘werkuren-beloning-pensioen’ – verhouding zie ik vaak terug. Echter ook andere verhoudingen zoals: 70-85-100 of 80-90-100. Uiteindelijk is de gekozen verhouding door de werkgever in samenspraak met de werknemer te bepalen. 

Daarnaast kan een generatiepact ook worden aangeboden door werkgevers zonder cao!

Voordelen en nadelen generatiepact  

Voordelen generatiepact

• de oudere werknemers blijven langer aan boord. Hun kennis en ervaring gaan niet ineens verloren;
• afhankelijk van de financiële situatie kan het generatiepact het beste aansluiten op de wensen van de werknemer; en
• het ziekteverzuim kan afnemen.

Nadelen generatiepact

• mogelijk geen herbezetting van alle werkuren. Een collega die het werk erbij moet nemen, machines, robots, uitbesteden aan lage loonlanden (in feite is er dan geen sprake van een generatiepact);
• extra loonkosten om de bezettingsgraad weer op peil te krijgen. Zie HR Rendement ‘nadeel 1’;
• komt het geld wel bij de juiste groep ouderen terecht? Zie HR Rendement ‘nadeel 2‘; 
• is de regeling wel organisatorisch uitvoerbaar? Een werkgever hoeft (vaak) niet verplicht mee te werken aan een generatiepact; en
• misschien sluit een deeltijdpensioen wel beter aan. 

Deeltijdpensioen

Een deeltijdpensioen houdt in dat de werknemer zijn pensioen gedeeltelijk (en meestal ook eerder) laat uitkeren. Een vervroegde pensioeningang zorgt voor een langere pensioenperiode én kortere opbouwtijd. Het resultaat is een lager pensioen. Een verlaging van het pensioen is voor veel werknemers geen probleem. Echter zijn zij ook op de hoogte van de mogelijkheden en kenmerken van een deeltijdpensioen? Vaak is dat niet het geval.

Stap voor stap bekend raken met alle kenmerken van een deeltijdpensioen

Meer bekend raken met deeltijdpensioen 

Onwetendheid is op te lossen met de juiste voorlichting. Bij deze een begin. Tevens moet worden nagegaan of de organisatie wel is in te richten op een (groot) aantal deeltijdwerkers. Hoe meer werknemers bewust kiezen voor een deeltijdpensioen des te meer rolmodellen (voorbeeldfuncties) er ontstaan. Meer rolmodellen maken het mogelijk onderling ervaringen uit te wisselen waarmee de onbekendheid geleidelijk verdwijnt.

Bij een deeltijdpensioen dus geen ‘werkuren-beloning-pensioen-verhouding’ van 60-80-100, maar een aangepaste versie van bijvoorbeeld 70-70-70. Als de werknemers worden gestimuleerd een persoonlijk (financieel) plan op te stellen kan de conclusie zijn dat ook zonder generatiepact een geleidelijke afbouw mogelijk is (voorbeeld deeltijdpensioen). 

Alternatieven om eerder met pensioen te gaan

Het niet aanbieden van een generatiepact levert een besparing op. Een besparing die ten gunste van duurzame inzetbaarheidsmaatregelen kan worden ingezet. Volledig leeftijdsonafhankelijk. Voor werknemers zonder spaarvermogen is een generatiepact meestal geen juist middel. Ondanks het sponsorgeld van de werkgever. Zie de uitkomsten van het onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) uit mei 2019. Misschien wel een deeltijdpensioen in combinatie met een RVU-regeling. Of een demotie.

Demotie met behoud pensioen

Een idee zou kunnen zijn een kleiner deel van het salaris in te leveren en voor een lager gekwalificeerde en minder belastende functie te kiezen. Ook wel een demotie genoemd. Op demotie rust vaak onterecht een taboe. Hoe dit middel effectief kan worden ingezet met behoud van een volledige pensioenopbouw is te lezen in het artikel ‘Demotie maakt duurzaam inzetbaar’.

Beschikbare middelen doelmatiger inzetten

Het voordeel van het vergroten van de duurzame inzetbaarheid ongeacht leeftijd en inkomen is dat alle werknemers profiteren van de maatregelen. Deeltijdpensioen, RVU-regeling, demotie, generatiepact ze kennen allemaal nadelen en voordelen. De ondernemingsraad (OR) kan de bestuurder ondersteunen en informeren. De OR weet immers als geen ander wat er speelt en leeft onder de achterban en waarom het voor (sommige) werknemers moeilijk is om door te werken tot hun pensioengerechtigde leeftijd. Juist omdat de OR over deze concrete informatie beschikt, kan de OR meerwaarde bieden. En de vakorganisaties (vakbonden) dan?

De vakbonden en de OR

Vakorganisaties zijn de drijvende kracht achter vele inmiddels tot stand gekomen generatiepactregelingen. Een OR heeft geen instemmingsrecht als de regeling inhoudelijk in een cao is vormgegeven. De OR heeft wel een controlerende taak en instemmingsrecht op de inhoudelijke elementen die niet in de cao zijn geregeld (artikel 27 WOR). Meer hierover is te lezen in het artikel Instemmingsrecht ondernemingsraad bij pensioenwijziging. Op basis van het initiatiefrecht (artikel 23, lid 3 WOR) kan de OR ook aansturen op een deeltijdpensioen in combinatie met duurzame inzetbaarheid en vitaliteitsvoorzieningen. 

Zo vullen de vakbonden en OR elkaar prima aan: de vakbonden gaan over de grote lijnen, de ondernemingsraad over maatwerk. De ondernemingsraad, werkgever of individuele werknemer kan daarbij worden bijgestaan door Dirk-Jan Plate (onafhankelijk pensioenadviseur).

Wilt u een advies op maat? Neem contact op! 

Bijgewerkt op 20 juni 2023.